Page 173 - Panorama Audiovisual Iberoamericano 2024

ARTÍCULO 3: TÜRKIYE DIZI SEKTÖRÜ ÜZERINE BIR DEGERLENDIRME 173

6. Türk Dizilerinin Ihracat Başarisinin Sirlari

15 Şubat 2024 tarihinde “The Economist”te yayınlanan Türk dizilerine ilişkin yazı oldukça dikkat
çekicidir. “The Economist”te yer alan yazıda Türk dizilerinin başarısı göz alıcı manzaralar, lüks
kostümler, güzel ve yakışıklı oyuncular Türk dizilerini çekici kılıyor, diye ifade edilmiştir.

Türk dizilerinin başarısının sırrı hikaye anlatma biçiminden kaynaklanmaktadır. Türkiye bir
köprü coğrafyadır. Oldukça köklü bir medeniyetler bütünüdür. Çok kültürlü ve çok dilli yapısı
ile çok farklı zihin ve zengin duygu yapısına sahip insanlardan kurulu biricik bir ülkedir. Diziler
temelde bilinen anlatı kalıplarından ayrılarak karakterlerin duygu dünyalarını merkeze almaktadır.
Klasik bir giriş gelişme ve sonuç denkleminden ziyade karakterlerin duygu durumları ve yaşadıkları
olaylar ekseninde bir anlatısı vardır. İzleyici uzun bir süre karakterlerin yaşadığı duygu haliyle
hemhal olmaktadır. Bu sebeple dizinin yayın temposu durağan ve dizide yaşanan olaylar uzun
bir zaman diliminde ilerlemektedir. Türk dizilerinde telaş hiç yoktur. Konu ve karakter dünyası
olabildiğince derin bir şekilde irdelenmektedir. Seyircinin tam anlamıyla karakterlerle zaman
geçirmesi ve yakınlık kurması hedeflenmektedir. Dizi süresinin uzunluğu dizi ile izleyici arasında
bağı güçlendirmektedir.

Türkiye’de Dizi sektörünün Dünya çapında izleniyor olması yapımcı odaklı bir sektör olması
ile ilgilidir. Dizi filmlerin tüm mali hakları yapımcılarda toplanmaktadır. Yapımcılar da oluşan dizi
gelirlerini yayıncılar ve diğer yeteneklerle bölüşmektedirler. Bu haliyle Yapımcılara inisiyatif kullanma
ve geniş bir karar verme imkanı sağlamaktadır. Bu noktada yapımcılar hem ticari koşulları da hem
de birlikte üretim yaptıkları yetenekleri ve temsilcileri en iyi şekilde koordine edebilmektedir.

Türk dizi sektörü kadın istihdamı en yoğun olan sektörlerden biridir. Hemen hemen tüm
departmanlarda eşit sayıda kadın ve erkek çalışan bulunmaktadır. Özellikle senaristlerin büyük
bir kısmı kadınlardan oluşmaktadır. Bu da üretilen dizilerin kadın bakış açıları ile üretilmesine
sebep olmaktadır. Türk dizilerinin en önemli başarı sebeplerinden biri de kadın merkezli hikayeler
kurulması ve üretimin her aşamasında kadın ağırlığının bulunmasıdır. Yurt dışına ihraç edilen diziler
genel olarak kadın hikayelerini ve kadın bakış açısını en iyi şekilde ifade eden dizilerdir.

Türkiye’de 1939’da başlayan ve 1950’lerden itibaren kurumsallaşan film yapım geleneği
bulunmaktadır. Türkiye’de dizi üretimi ulusal televizyon yayıncılığının başlaması ile birlikte
başlamıştır. Türkiye’de, televizyon yayınları 1968 yılında başlamış, 1970’li yıllarda ise Türkiye
Radyo ve Televizyon Kurumu’nun (TRT’nin) yurtdışından dizi satın alması ile televizyon dizilerinin
serüveni başlamıştır. TRT, 1974 yılından itibaren yerli dizi üretimini başlatmıştır. 1980’li yıllarda renkli
televizyon yayınına geçilmesi ve dizilere olan ilginin artmasının kanal sayısına talebi arttırması
sonucu 1990’lı yıllarda kurulan özel televizyon kanallarıyla birlikte çok sayıda dizinin yayın hayatı
başlamıştır. Türk dizileri ilk defa 2000’li yıllarda yaygın olarak yurt dışına ihraç edilmeye başlamışlar
ve 2013 yılında ise ihracat konusunda zirveye ulaşmışlardır. Türk dizileri yıllardır ihracat başarılarını
sürdürmekte ve bu konuda kalıcı olduklarını ispatlamışlardır.

Özellikle 1970’lerde Yeşilçam adıyla anılan Türk Filmlerinin üretilmesi bugünkü dizi filmler
temelini oluşturmaktadır. Türk dizleri Yeşilçam filmlerine oldukça yakın bir dil ve anlatıma sahiptir.
Ülkemiz seyircisi hala büyük bir hayranlıkla Yeşilçam filmlerini izlemektedir. Bu da doğallığıyla
seyircinin izleme anlayışını doğrudan etkilemiştir. Dizi filmlerde üretilirken yapımlar, Yeşilçam
anlatı kalıplarına ve karakter biçimlerine yakın bir dil kurmaktadır.

7. Tesiyap / Türk Dizi Yapimcilarinin Birliği Ve Önemi

Türkiye’de dizi ve film yapımcıları TELEVİZYON VE SİNEMA FİLMİ YAPIMCILARI MESLEK
BİRLİĞİ (TESİYAP) çatısı altında örgütlenmişlerdir. TESİYAP, 2003 yılında 5846 sayılı Fikir ve Sanat
Eserleri Kanunu çerçevesinde kurulan ilk yapımcı meslek birliğidir. İdari ve mali işlerinde bağımsız
ancak Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın denetimine tabidir. Kurum özel bir sivil toplum kuruluşu
niteliğindedir. TESİYAP, ülke televizyon, sinema ve dijital vb mecralarda üretiminin yüzde doksan